5 Temmuz 2016, insanlık tarihi için önemli bir gün artık: Çünkü 5 Ağustus 2011’de uzaya fırlatılan Juno uzay aracı, Güneş Sistemimizin en büyük gezegeni olan Jüpiter’in yörüngesine başarılı bir şekilde yerleşti. Çıplak gözle ilk kez Babilli astronomlar tarafından Milattan Önce 7 veya 8. yüzyılda gözlemlenen ancak bir yıldız sanılan Jüpiter’e 1610 yılında teleskopla bakan Galilei, gezegenin 4 büyük uydusunu gözlemlemeyi başarmıştı. Şimdi ise Jüpiter’e daha önce hiç olmadığımız kadar yakınız. Juno, Jüpiter’in bulutlarının birkaç bin kilometre yukarısından gezegenin atmosferini ve iç yapısını keşfedecek.
Uzay, insanlığın en büyük merak konularından biri. Tarih boyunca insanlar, başta Güneş ve Ay olmak üzere, gezegenler, yıldızlar ile uzayı keşfetmeye ve anlamaya çalıştılar. Yüzyıllar boyunca Evren’in merkezi Dünya kabul edildi, Dünya’nın düz olduğu düşünüldü. Oysa artık biliyoruz ki, Dünya evrenin merkezi değil, Güneş Samanyolu galaksisindeki yüz milyarlarca yıldızdan bir tanesi ve galaksimizde Dünya gibi yüz milyar gezegen daha bulunuyor. Görülebilir evrende ise yaklaşık 170 milyar galaksi var. Bu denli bir büyüklük içinde Dünyamız son derece küçük bir noktaya tekabül ediyor.
Keşif Yolculuğu
İnsanlığın uzayı keşfetme merakı çok eski olsa da, bu konuda harekete geçmesi ancak son yüzyılda mümkün olabildi. Dünya yörüngesine ilk uyduyu 1957 yılında yerleştirdik: Sputnik 1. Uzayda bize en yakın gök cismi olan Ay’a ilk kez ayak bastığımızda takvimler 1969’u gösteriyordu. Aradan geçen 47 yılda 2014 yılında Rosetta uzay aracını 67P adlı kuyrukluyıldıza indirmeyi başardık, New Horizons ile 2015 yılında cüce gezegen Plüton’a ilk kez çok yaklaştık.
Bu keşifler uzayla ve diğer gök cisimleri ile ilgili olan bildiklerimize yeni katkılar sağlamanın yanı sıra yeni projeler için teknolojik açıdan bir adım daha ileriye gitmemizi sağladı.
Mars, kızıl görünümüyle tarih boyunca insanlığın ilgisini çekmiştir. Dünya benzeri gezegenlerden biri olan Mars’ta yaşam olup olmadığı en çok merak edilen soruların başında geliyor. Bu kapsamda, ilk olarak Mars yörüngesine uydular gönderilmişti. Şu an Mars’ın yörüngesinde Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, Avrupa Birliği ve Hindistan’ın uyduları keşif yapıyor.
Mars yüzeyine ilk inişimiz ise 1976 yılına tekabül ediyor. Viking 1 ve Viking 2 ile ilk kez Mars yüzeyinde çekilen fotoğraflar Dünya’ya ulaşmıştı.
Pathfinder’ın taşıdığı Sojourner keşif aracı 1997 yılında 84 gün boyunca, Spirit ise 2004 ila 2010 yılları arasında Mars yüzeyini keşfetti. Opportunity 2004’ten beri, Curiosity ise 2012 yılından bu yana Mars’ı keşfetmeyi sürdürüyor. 2020’de ise Mars’a yeni keşif robotları gönderilecek.
Peki Mars’ta Neden Yaşam Arıyoruz?
Çünkü Mars’ın bir günü, neredeyse bir Dünya gününe eşit (24 saat 39 dakika ve 35 saniye.)
Mars’ın eksen eğikliği 25 derece 19 dakika iken, Dünya’nın eksen eğikliği 23 derece 44 dakika. Bu da Mars’taki mevsimlerin Dünya’ya benzer bir şekilde olduğunu gösteriyor. Tek bir farkla: Mars’taki mevsimler Dünya’daki mevsimlerin neredeyse 2 katı.
Mars’ta donmuş halde su bulunuyor.
Bununla birlikte, ciddi farklılıklar da bulunuyor:
Her şeyden önce Mars insanlar için çok soğuk, yüzey sıcaklığı -87 ila -5 derece arasında değişiyor.
Mars’ın yerçekimi Dünya’daki yerçekiminden %38 daha az. Bu da eğer insanlar orada yaşarsa kas kaybı ile kemik demineralizasyonu gelişmesi son derece mümkün demek.
Mars’ın atmosferi Dünyamızdan farklı.
Tüm bu benzerlikler ve farklılıklar hesaba katıldığında insanlar açısından Dünya dışı yaşam için şimdilik en iyi alternatifimiz Mars. Çünkü bize oldukça yakın. Bunun farkında olan bilim dünyası da Mars’ta yaşam hakkında pek çok proje ve çalışma yapıyor.
Bu çalışmaların en önemlilerinden biri Mars500 projesi. Proje kapsamında 2007 yılından 2011 yılına kadar 3 farklı ekip Mars yolculuğunu simüle etti. Projenin sonlandığı 2011 yılında ekip Dünya’ya “iniş yaptı.” Moskova’da bulunan modüler simülatörde uzay yolculuğunu deneyimleyen ve sanki uzaydaymışçasına yeryüzündeki ekiple yaklaşık 25 dakikalık gecikmeli iletişim kuran ekip Mars yüzeyi simülatöründe de vakit geçirdi. Penceresi bulunmayan simülatördeki modüllerde vakit geçiren ekip, bir Mars yolculuğu sırasında karşılaşabilecekleri sağlık sorunları ile ilgili veriler toplamanın yanı sıra, sürecin insan psikolojisi üzerindeki etkileri hakkında da çalışmalarda bulundu*.
Mars’a İnsan Yolculuğu
İnsanlığın Mars’ta yaşamaktan önce çözmesi gereken en önemli sorunu oraya ulaşmak: Mars’a ulaşmak Dünya ile Mars’ın konumlarına göre 6 ila 9 aylık bir süreç gerektiriyor. Bu süre boyunca yerçekimsiz bir ortamda yolculuk yapmanın anatomik ve psikolojik etkilerinin yanı sıra, Mars’taki görev sonrasında Dünya’ya dönüş de bir başka soru işareti. Bu yolculuk için gerekli yakıt, yiyecek ve araştırma ekipmanlarını roketlerle taşımak ve geri döndürmek mümkün görünse de, potansiyel riskler hala tartışılıyor.
Bilim insanları ise umutlu: NASA Yöneticisi Charles Bolden’ın Nisan 2016’da yaptığı konuşmaya göre insanlık Mars’a ulaşmaya şimdiye kadar hiç olmadığı kadar yakın. Bolden, 2030’a kadar NASA’nın Mars yüzeyine insan indireceğini ve Mars’a yapılacak yolculuk için en efektif yöntemin nükleer termal itici güç olduğunu belirtti**.
Avrupa Uzay Ajansı (ESA – European Space Agency) ise insanları 2030 ila 2035 yılları arasında Mars’a göndermeyi planlıyor.
Bununla birlikte Hollanda Merkezli Mars One projesi, 2013 yılında Mars yolculuğu için astronot seçimine başlamıştı. 2026 yılında Mars’a ilk ekibini göndermeyi planlayan Mars One projesinde, ikinci ekip 2028 yılında Dünya’dan ayrılacak. Sadece tek yönlü bir yolculuk olan ve Dünya’ya geri dönüşü kapsamayan Mars One, bu yönüyle ürkütücü görünse de, Mars’ta yaşam kurmak için pek çok kargo da taşıyacak ve insanların Mars’ta yaşayabilmeleri için gerekli ekipmanları ve yaşam alanlarını oluşturacak***.
Tesla Motors’un Kurucusu Elon Musk’ın uzay araştırmaları şirketi SpaceX’in de 2018’e kadar Mars’a araç göndermesi de planlanıyor****. Şirket ayrıca Mars Colonial Transporter projesi kapsamında 2024’te Mars’a insan göndermeyi hedefliyor.
Teknoloji ve Mars’ta Yaşam
Teknolojinin gelişmesine paralel olarak her geçen gün daha “akıllı” cihazlar üreten insanlık, uzay yolculuğunda da akıllı cihazlardan faydalanıyor. Mars’taki görevi devam eden Curiosity keşif aracının pek çok akıllı özelliği bulunuyor. Örneğin cihazın Mast Kamerası, iki kamerayla çoklu spektrum ve gerçek görüntüleme fonksiyonuna, Kimya Kamerası ise lazer güdümlü analiz ve mikro görüntüleyici RMI teleskop özelliğine sahip. Navigasyon Kamerası, stereoskopik üç boyutlu görüntü çekerken, REM İstasyonu nem, basınç, sıcaklık, rüzgar hızı ve mor ötesi radyasyon ölçümü yapıyor. Ayrıca cihazdaki toplam 8 Riskten Kaçınma Kamerası da keşif aracının önündeki 3 metreye kadar olan alanı haritalandırmakta ve cihazdaki yazılım sayesinde analiz edilerek aracın güvenli bir güzergah izlemesini sağlıyor. Curiosity’nin robotik kolunda yer alan Lens Görüntüleyici, toprak ve kaya oluşumlarının mikroskobik görüntüsünü alırken CheMin ekipmanı, Mars yüzeyindeki minerallerin miktarını belirlemekte kullanılıyor. Ayrıca aracın numune inceleme, radyasyon değerlendirme dedektörü de bulunuyor*****.
Sadece bir cihaz ile Mars ile ilgili olan pek çok bilgiyi toplayıp analiz edebiliyor ve Mars’a dair gerçek görüntüleri alabiliyoruz. Ayrıca uzay yolculukları her geçen yıl daha güvenli hale geliyor ve yıl boyunca uzay araştırma merkezleri uzay yolculuklarını daha güvenli hale getirmek için pek çok yeni deney yapıyor.
Mars’a Yerleşmek
Önümüzdeki 20 yıl içerisinde insanlık olarak Mars’a ulaşmış olacağız. Çok çok eski tarihlerden bu yana merak ve heyecanla araştırdığımız uzay hakkında bildiklerimiz sürekli artarken Mars yolculuğumuz bunun en önemli adımlarından biri olacak. Mars’a yerleşmek hızla artan nüfusumuz ve hızla tükenen doğal kaynaklarımız düşünüldüğünde Dünya’daki yaşama yeni bir alternatif bile olabilir! E peki o zaman ne duruyoruz? Artık gayrimenkul yatırımımızı Mars’a yapıyoruz!
* (http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-15574646)
*** (http://www.mars-one.com/mission/roadmap)
**** (https://www.theguardian.com/technology/2016/apr/27/elon-musk-space-x-mars-mission-tesla)
***** (https://en.wikipedia.org/wiki/Curiosity_(rover)#Instruments)
Zehra Öney Twitter hesabına ulaşmak için lütfen tıklayın
Zehra Öney Facebook hesabına ulaşmak için lütfen tıklayın
Zehra Öney LinkedIn hesabına ulaşmak için lütfen tıklayın
