Şubat 2011’de Harward Business Review’da Michael E. Porter ve Mark R. Kramer tarafından ortaya atilan “Ortak Değer Oluşturmak” yaklaşımı kurumsal sosyal sorumluluk konusunda yazılan çizilenlerin arasında son dönemde en ön plana çıkan ve yönetim kurullarında en çok konuşulan bir bakış açısı olmuştur. Kapitalist sistemin eleştiri altına alındığı yaklaşıma göre, pazarları tanımlayan unsur sadece ekonomik ihtiyaçlar değil, aynı zamanda toplumsal ihtiyaçlardır.
Şirketlerin, toplumun genelinin zarar gördüğü iş yapma yöntemleri üzerinden kazanç sağladıkları iddia edilen yaklaşıma göre, kurumsal sosyal sorumluluk stratejilerinin çoğu güncelliğini yitirmiş temellere dayanıyor. Şirketlerin “değer yaratma” yaklaşımları kısa dönemli finansal performans beklentisi içinde optimize ediliyor ve uzun dönemli başarıyı belirleyen etki alanları göz ardı ediliyor. Türkiye Halkla İlişkiler Derneği (TÜHİD) Başkanı Fügen Toksü’nün de Turkish Time dergisinde bu konuyla ilgili bir yazıda belirttiği gibi Porter ve Kramer’in ortaya attığı yaklaşım uzun vadede çok önemlidir ve kısa vadede kazanç elde etmek için heba edilmemesi gerkiyor. Oluşan vakumu düzenleyici kamu kuruluşları doldurmaya çalışıyor. Şirketler genel olarak bu durumdan zarar görüyor ve kısa dönemli kazanç uğruna uzun dönemde önlerine çıkacak önemli fırsatları kaçırıyorlar.
Porter ve Kramer’e göre, şirketler toplum ve iş dünyasını bir araya getirmek için öncü rol üstlenmelidir. Ekonomik değer, toplumun gerçek ihtiyaçlarına ve zorluklarına çözüm getirecek şekilde oluşturulmalıdır. İş dünyası şirket performansını ölçümlemede toplumsal ilerlemeyi göz önüne almalıdır.
Porter ve Kramer’in altını çözdüğü önemli bir başka boyut da, ortak değer bir kurumsal sosyal sorumluluk ya da hayırseverlik değildir. Porter ve Kramer bu kavramı sürdürülebilirlik yaklaşımından da ayrıştırmayı tercih etmiştir ve ekonomik başarı için yeni bir yol olarak konumlandırmayı uygun bulmuştur.
Kurumsal Sosyal Sorumluluk kavramının gelişim süreci içinde önemli bir yere oturan bu yaklaşım için KSS 3.0 denebilir. KSS’nin aşamalarını kabaca vermek gerekirse, 1.0 hayırseverlik, korunmacı ve savunma odaklı iken, 2.0 iş süreçlerinin dönüşümü üzerine, stratejik, içerici ve reformist bir dönemdir. KSS alanında yaşanan deneyim ve gelişmeler kavramın teorik temellerini toplumsal ihtiyaçlara ortak çözüm getirme eksenine oturtmuştur ki, bu Porter ve Kramer’in ortak değer yaratmak yaklaşımı ile çok benzeşmektedir. Bir bakıma, ortak değer yaratmak, kurumsal sosyal sorumluluk politikasının çekirdeğinde yatmalıdır. Şirketler, paydaşları ve pazarı oluşturan tüm oyuncularla ortak bir akıl içinde hareket ederek, operasyonları ile toplumsal gelişime katkıda bulunmalıdır. Şirketler, dış etkilerin yönlendirmesi/baskısı altında kısa vadede kişisel menfaat sağlayan KSS yatırımlarında bulunmamalı, aksine uzun vadede toplumu olumlu yönde geliştirmeye ve toplumsal refahı maksimize etmeye dönük çabaların içinde yer almalıdır.
Bu yeni yaklaşımın ortaya atıldığı tarihten bu yana tam 3 yıl geçti. Üzerine çok konuşuldu ve birçok kurum yaklaşımlarını bu doğrultuda şekillendirdi. Gelir piramidinin tabanındakileri ekonomiye dahil eden inovasyonlar ve kapsayıcı iş modelleri, kaynak verimliliği için kurulan endüstriyel simbiyoz platformları ve eko-endüstriyel parklar, mesleki eğitime destek, değer zincirinde sürdürülebilirlik gibi birçok uygulama hayata geçirildi.
Bununla birlikte, kaynaklar kıt ve toplumun ihtiyaçları sürekli olarak şekilleniyor, büyüyor. Yeni gelişen ihtiyaçlar yeni fırsatlar doğuruyor. Bu noktada kapitalizmin yeni bir şekil alması kaçınılmazdır. Şirket, pazar, müşteri tanımlarının yeniden yapılması gerekiyor. Finansal kar amaçlı ve maddi akılcılığa dayalı arz/talep teorilerinin gözden geçirilip, toplumu ve iş dünyasını buluşturan yeni bir ekonomik sistemin kurulması gerekiyor.
Hansın Doğan Twitter hesabına ulaşmak için lütfen tıklayın
Hansın Doğan LinkedIn hesabına ulaşmak için lütfen tıklayın
