Alışveriş Merkezleri ülkemizin dinamikleriyle ilgili ne kadar çok ipucu veriyor diye düşünürken, bunun hem kitlesel hem de bireysel algısıyla ilgili biraz araştırma yaptım.
Türkiye’de son verilere göre 310 AVM var. Son on yılda 248 AVM açılmış demek bu. AYD’nin (Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği) yayınladığı, Alışveriş Merkezleri Tüketici Algı Araştırması-2012 ve Müşteri Algısında AVM’ler-2009 raporlarını incelediğimizde kitlesel tercihlerimiz hakkında bilgiler edinebiliyoruz.
2012 senesinin araştırmasına göre, AVM’ye gitme oranı bir ay içinde ortalama 5,6. Kadın ve erkek arasında ise tahminlerin aksine çok büyük fark yok; kadınlarda 5,7 olan ziyaret sayısı erkeklerde 5,5. Sosyo ekonomik sınıf yükseldikçe ve yaş gençleştikçe ziyaret sayıları artıyor. Bu ziyaretlerin %76’sını Cumartesi ve Pazar günleri gerçekleşiyoruz. Haftaiçi ziyaret yoğunluğu saat 14.00-16.00 arasındayken, haftasonu14.00-18.00 arasında geçiyor. Ülkemizde, AVM’yi tercih eden en yoğun iki grup alışveriş düşkünleri (%28) ve tasarruf odaklılar (%23). Bu anlamda Fransa ile benzeşiyoruz. Polonya’da alışveriş düşkünleri (%37) AVM’leri tercih ederken, Almanya’da tasarruf odaklılar (%34) ön plana çıkıyor. 2009 senesinin araştırmasında, İstanbul ve Anadolu dinamikleriyle ilgili tespite göre, Anadolu’da daha sık AVM’lere gidiliyor, ama daha az süre kalınıyor ve tüketici alışverişinin büyük bölümünü halen dışarıda gerçekleştiriyor. Tüketici alışkanlıklarının evrilmesiyle ilgili olan bu olay, tanıdık esnaftan alışveriş yapmazsak ayıp olur ve AVM pahalıdır gibi algıların azalmasıyla farklılaşacaktır. Zira, İstanbul’da ayda 896 dakika olan AVM’de kalma süresi, Anadolu’da sadece 264 dakika daha az. 1200 denek ile yapılan araştırmada, AVM’ye ailecek gidenler %47. Önemli etkinliklerden biri olan yemek yeme konusu da akla dışarıda yemek yeme alışkanlığını getiriyor. 2012 senesi verilerine göre ayda ortalama 5,8 defa dışarıda yemek yeniyor. Tek bir seferde harcanan tutar ise 19,6 TL.
Peki, tüketicilerin AVM’lerden beklentileri nedir? Bu sorunun cevabı özetle, tüketici hayatının “zip”lenmiş halini yaşamak istiyor. Ulaşımı kolay, tüketici servisi, sigara içilen alanı, ücretsiz otoparkı ve uzun vakit geçirilebilecek keyifli restoranları olan bir AVM…
Bir tüketici olarak benim AVM ile ilgili durumum nedir? Türkiye ile beraber benim de ilk tanışıklığım Galleria ile olmuş, çok seneler önce (Sene 1987). Sonrasında gelişen konsept ve rekabet başlamıştı. O dönem, sinema ve tiyatro imkanları tercih sebeplerim oluyordu. Yeni açılan AVM’yi bir gidip görmek, puanlamak gerekirdi. Sonra bir sürü AVM ama daha az zamanım olmaya başladı. Otopark trafiği, haftasonu kalabalığı, gürültü ve ışıkların yükü, kısacası yaş kemale erince AVM olayı başka bir boyuta geldi. Artık tek bir AVM’ci olmak mümkün değil, farklı durumlar için farklı tercihler olabiliyor; öğle yemeklerinde buluşma noktası olan, alışveriş keyfi ve rahatlığı için tercih ettiklerim, aman ben oraya hiç girmeyeyim dediklerim, listemdekileri alıp hemen çıkacaklarım, gidersem ancak haftasonu erken saatte giderimler, kurumsal iletişim ve marka konumlamasından dolayı sempati duyduklarım ve açıldığından henüz haberim olmayanlar…
Artık, tüm artı ve eksileriyle AVM’ler günümüz şehir yaşamının vazgeçilmez haline geldi. Adı alışveriş merkezi olan bir yere, olduğundan fazla anlam yükleyip, sonra ona karşı tepkilenen ise tüketicinin kendisi. Her haftasonu maaile eğlendirmesini, dinlendirmesini, çocukların sağlıklı büyümesi için tüm ihtiyaçlarını karşılamasını, sosyalleştirmesini, aşkları pekiştirmesini bekleyenler... Diğer tartışmalara geçmeden önce, bizlerin birey olarak, hayatımızda nasıl bir boşluğu AVM’lere ayırdığımız ve ondan neler beklediğimizi sorgulamamız gerekiyor sanırım. Yani önce mikro düzeyde konuyu bir dengeye alım, sonra bu kadar AVM iş yapar mı, esnafı etkiler mi gibi makro başlıklara geçeriz…
