Araştırma şirketi BAREM’in Mart & Nisan aylarında yaptığı ‘’Etik ve Yolsuzluk Algı’’ araştırmasında iş dünyası nezdinde etik, itibar ve yolsuzluk kavramlarının nasıl algılandığını ölçmek, şirket çalışanları ile etik politikaları ve kültürü oluşturan yöneticiler arasındaki algı farklılıkları değerlendirmek amaçlandı. Araştırma, bugün Türkiye GSMH'nin %14’ünü oluşturan ve 200 binin üzerinde istihdam sağlayan 100'ü aşkın kurumsal üyesiyle çalışmalarını sürdüren TEİD (Etik ve İtibar Derneği) üyeleri kapsamında gerçekleştirildi. Bilgisayar destekli web görüşmesiyle yapılan araştırmaya katılanların %57’si çalışan, %31’i orta ve üst düzey yöneticilerden oluşuyor.
Lojistik ve gümrük başı çekiyor
Özel sektöre göre yolsuzluğun en yaygın olduğu düşünülen sektörlerin başında %22 oranıyla lojistik ve gümrük geliyor. Bu sektörleri %19 ile inşaat, %15 ile medya ve iletişim, %9 ile ilaç, izliyor. Yolsuzluğun en az yaygın olduğu düşünülen sektörlerde ise ilk sırada %13 oranıyla bilgi teknolojileri ve sivil havacılık yer alıyor. Savunma sanayi %12, danışmanlık %8, bankacılık ve finans %8’de. Üst düzey yöneticilerin %16’sı bankacılık ve finans sektörünü yolsuzluğun en yayın olduğu alanlar olarak belirtiyor. Araştırmaya katılanların %35’i özel sektörde yolsuzluğun yaygın olduğunu düşünüyor.
Kurallar esnetiliyor, iş yavaşlatılıyor
Araştırma sonuçlarına göre en çok karşılaşılan etik dışı davranışların başında şirket imkânlarını kişisel amaçlı kullanmak geliyor. Bu davranış çalışanlarda %66, orta ve üst düzey yöneticilerde %45 oranında seyrediyor. Sonuçlara yansıyan diğer maddeler ise şöyle:
• İş yerinde yapılan uygulamalarda yakın arkadaş veya aile fertleri için kuralları esnetmek (çalışanlarda %56, orta ve üst düzey yöneticilerde %53)
• Önemli bir işi hızlandırmak veya yaptırtmak için hediye ya da para vermek (çalışanlarda %53, üst düzey yöneticilerde %63)
• Önemli bir işi hızlandırmak veya yaptırmanın karşılığında bir vaadde bulunmak (çalışanlarda %39, orta ve üst düzey yöneticilerde %41)
• Ticari kazanç sağlamak adına ihaleye çeşitli yollarla müdahale etmek (çalışanlarda %31, orta ve üst düzey yöneticilerde %44)
• Kasıtlı olarak iş yavaşlatmak (Çalışanlarda %20, orta ve üst düzey yöneticilerde %10)
Anında ihbar!
Araştırmada “Şirketinizde etik dışı davranış sergileyen bir çalışan görürseniz ilgili mecralara ihbar eder misiniz?” sorusuna çalışanların %93’ü “evet ihbar ederim”, %7.2’si “hayır ihbar etmem” yanıtını veriyor. “İhbar etmem” diyen çalışanların gerekçeleri ise şöyle sıralanıyor:
• Sonuç vereceğini düşünmüyorum (%44,4)
• Kimliğimin ifşa edilmesinde ve sonuçlarından korkarım (%40,0)
• Yasal ihbar mekanizmaları yetersiz olduğunu düşünüyorum (%24,0)
• Ödüllendirildiğim bir sistem bulunmamaktadır (%6,0)
• Sektörde yolsuzluk yaygın, herkes öyle iş yapıyor (%6,0)
• Bilmiyorum (%16,0)
Para için tercih edenler var
Çalışanların %82’si daha önce yolsuzlukla anılmış bir şirkette çalışmayı asla tercih etmediğini söylüyor. %18’i ise daha önce yolsuzlukla anılmış bir şirkette çalışmayı maaşı iyi olması durumunda tercih edebileceğini belirtiyor. Orta ve üst düzey yöneticilerin %55’i geçmişte rakiplerin yaptığı etik dışı davranış veya yolsuzluklardan dolayı zarar gördüğünü söylüyor. Bu oran çalışanlarda %32.
Çalışanlar etik dışı davranışla karşılaşıldığı zaman yapılacakları ise şöyle sıralıyor:
Yargı organlarına ihbar ederim (%35)
Rakip şirketin ilgili birimlerine şikayet ederim (%24)
Hukuki işlemler için kanıt toplamaya başlarım (%19)
Sosyal medyada paylaşırım (%6)
Görüşülen kişilerin 29%’u “bilmiyorum”, 7%’si ise “hiçbir şey yapmam” şeklinde cevap veriyor.
